چرا باید اینجا را ببینیم؟
کندوان، روستایی عجیب و غریب است که در ایران لنگه ندارد. ۱۱۷ خانواده این روستا در دل کوه زندگی می‌کنند و دیگر کجای دنیا می‌شود این تجربه ناب را داشت و آدم‌هایی را دید که خانه‌هایشان در دل کوه کنده شده؟
اینجا، منطقه‌ای کوهستانی با مراتع بسیار است که هوای خنکی دارد، با کوچه پس کوچه‌هایی ساکت و بالکن‌های پرگل جلوی بعضی از خانه‌ها و همه اینها برای مایی که در زندگی‌مان دیدن این چیزها کم پیش می‌آید حیرت‌انگیز است.
روستای کندوان که به دلیل گدازه‌ها و مواد مذاب به جا مانده از دل آتشفشان و همچنین دخالت آدم‌ها در طی سال‌ها به این شکل و شمایل درآمده، روستایی مخلوطی شکل است که به خاطر کله قندی بودن و شباهت خانه‌هایش به کندوی عسل به این نام معروف شده.
سازه‌های سنگی با شکل‌های افقی، ستونی، مخروطی و هرمی شکل که بعد از عقب نشینی حوضه دریاچه کندوان سر از خاک برآوردند، نمای اولیه روستای کندوان هم نمایان شد. مخروط ها بعد از اینکه از دل آب بیرون آمدند، به صورت پله پله تا بالای کوه را پوشاندند. این مخروط های نرم در دوره‌های نخستین زمین شناسی، زمانی که هنوز پوسته زمین سرد نشده بود، در اثر جابه جایی کوه ها و فشارهای ناشی از این موضوع به صورت طبقه طبقه از محیط اطرافشان جدا شدند و فرم گرفتند.
این شکل‌ها که از جنس خاکسترهای آتشفشانی بودند، حالت نرمشان را به مرور زمان تا اندازه‌ای حفظ کردند، به صورتی که به راحتی با ضربه‌ای ساده، سایش باد و بارش برف و باران تغییر حالت می‌دادند. اینطوری بود که طبقات، پله‌های روستا و لایه‌های کله قندی (که به آن کران نیز می‌گویند) کم کم به شکل امروزی درآمدند و مناسب برای کار دست ادم‌ها و ساخت خانه شدند.
تاریخ روستا
معماری روستا یکی از شگفتی‌هایش است. اینجا روستایی سنگی و صخره‌ایست. قطره دیوارها بسیار نازک و حدود ۲ متر است از اینروست که داخل خانه‌ها در تابستان‌ها خیلی خنک است و زمستان‌ها هم به طور طبیعی گرم می‌ماند.
ارتفاع این توده‌ه صخره‌ای در حدود ۴۰ متر است و بیشتر لایه‌های کله قندی یا همان کران‌ها به ۴ طبقه می‌رسند. این طبقات از هم مستقلند و برای رسیدن به طبقات بالایی پله‌هایی از خود کران به وجود آمده. نورگیرها در طبقات بالایی قرار دارند و جنسشان چوبی یا شیشه‌ایست.
کندوان تبریز، روستایی تاریخی‌ست. برخی عمر آن را ۶ هزار سال تخمین می‌زنند و برخی دیگر تاریخ آن را مربوط به ۳ هزار سال پیش میدانند. تاریخ سکونت آن را نیز به قرن هفتم هجری هجوم مغول‌ها نسبت می‌دهند. روایت‌هایی مبنی بر سکونت عشایر در این منطقه به عنوان ساکنان اولیه در دسترس است. آنها از حفره‌ها به عنوان اقامتگاه موقتی استفاده می‌کردند.
روایت دیگر در مورد مردم روستای حیله ور است. این روستا در ۲ کیلومتری کندوان قرار داشته و مردم آن از دست مغول‌ها فرار کرده و به کندوان پناه برده‌اند. یک عده هم ساکنان اولیه را جنگجویانی میدانند که در حال گذر از این منطقه آن را برای دفاع و استفاده نظامی مناسب دیده‌اند.
و اما روایت دیگری هم وجود دارد که ساکنان اولیه را مهاجران دریاچه ارومیه می‌داند که از دست ایلامی‌ها و مارهایشان در جنگ ایلام و آشور فرار کرده و به این منطقه آمده بودند.